Πρώτη παρουσίαση των έργων Nomadic Murals της Μάρως Φασουλή, Day του Αλέξανδρου Λάιου και Whispers travel and whisper to you again της Ami Yamasaki, στους οποίους απονεμήθηκε το Βραβείο Τέχνης Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη 2023.
Το Σάββατο 17 Ιουνίου 2023, στο Minos Palace hotel & suites, πραγματοποιήθηκε η πρώτη παρουσίαση των τριών έργων που βραβεύθηκαν με το Βραβείο Τέχνη Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη 2023. Nomadic Murals της Μάρως Φασουλή, Day του Αλέξανδρου Λάιου, και Whispers travel and whisper to you again της Ami Yamasaki.
Από το 2019 που ξεκίνησε, ο θεσμός του Βραβείου Τέχνης Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη ενισχύει και προωθεί σύγχρονους δημιουργούς προσφέροντάς τους την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα νέο site specific έργο τέχνης, το οποίο θα παραμείνει σε μόνιμη έκθεση στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, θα αποτελέσει μέρος της συλλογής του Ιδρύματος και θα ενταχθεί σε μια σημαντική πολιτιστική κληρονομιά. Στην τρίτη του χρονιά πλέον, το βραβείο παίρνει τη μορφή ενός σημαντικού θεσμού, ο οποίος ενισχύει έμπρακτα την καλλιτεχνική πρωτοπορία.
Φέτος, ο θεσμός παρουσίασε δύο καινοτομίες: αφενός, απηύθυνε κάλεσμα σε δημιουργούς απ’ όλον τον κόσμο. Αφετέρου, αντί ενός, η Επιτροπή Αξιολόγησης απένειμε τρία ισότημα βραβεία στις τρεις προτάσεις που ξεχώρησαν για την πρωτοτυπία τους, την καινοτομία, τη σύνδεση με τη θεματική της Φροντίδας/Ευδαιμονίας, και τη δημιουργικότητά τους.
Το φετινό κάλεσμα αφορούσε προτάσεις έργων σχεδιασμένων να αποτελούν μέρος ενός συγκεκριμένου, διαμορφωμένου περιβάλλοντος, να αφηγούνται μια εσωτερική πορεία/διαδρομή και να αποτελούν σημεία αναφοράς στον χώρο έκθεσής τους. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη θεματική της Φροντίδας/Ευδαιμονίας που αποτέλεσε και αντικείμενο έρευνας του νέου προγράμματος καλλιτεχνικής Έρευνας και Φιλοξενίας (Research Residency Programme) του Ιδρύματος, το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο 2022.
Nomadic Murals, Μάρω Φασουλή
Το συνολικό έργο της Φασουλή αφορά στην αρχιτεκτονική και σε κτιριακές δομές, την υφαντική και την παράδοση, τη λαογραφία και τις αφηγήσεις. Τόποι και τεχνοτροπίες συνυπήρχαν πάντα στην πρακτική της καλλιτέχνιδας, ωστόσο αυτό που χαρακτηρίζει το έργο της είναι η αποδόμηση και ο επαναπροσδιορισμός της παράδοσης. Τα «υφαντά» της σκόπιμα μοιάζουν ημιτελή. Ανακατασκευάζουν δομές ακολουθώντας επιλεκτικές γραμμές και αγνοώντας απαγορεύσεις που η ίδια θεωρεί «αυτοτιμωρητικές», κυρίως για τις υφάντρες. Δεν υπακούουν σε συμμετρικές και σχεδιαστικές αρχές, ούτε σε προσχέδια, και δε φοβούνται να εξερευνήσουν επέκεινα των αυστηρών, τυποποιημένων και ασφυκτικών ορίων της παραδοσιακής υφαντικής. Η έμφαση στην αποσύνθεση και τη διαφάνεια, το τολμηρό χρωματολόγιο, η μεγάλη κλίμακα, οι ασυμμετρίες, ο αυτοσχεδιασμός και η ελευθερία κινήσεων, συνθέτουν ένα εντελώς προσωπικό λεξιλόγιο και έναν «χάρτη» δημιουργίας.
To Nomadic Murals είναι η μεγαλύτερη υφαντική σύνθεση που έχει δημιουργήσει η καλλιτέχνιδα μέχρι σήμερα, προτείνοντας μια ιδιότυπη οριζόντια αφήγηση. Ακολουθώντας την ιδιαιτερότητα του χώρου, η καλλιτέχνιδα αφηγείται μια ολοκληρωμένη ιστορία με πρόλογο, κυρίως μέρος και επίλογο. Με αναφορές στην παραδοσιακή Κρητική υφαντική και κατ’ επέκταση και σε παραδοσιακά έμφυλες αξίες, στις οποίες η καλλιτέχνιδα επιστρέφει συχνά, δημιουργεί ένα έργο αναπόφευκτα συνυφασμένο με τις έννοιες της προστασίας, της ζεστασιάς και της φροντίδας. Άλλωστε, η πρακτική της ύφανσης, άρρηκτα συνδεδεμένη με το γυναικείο ρόλο, ήταν από πάντα φροντιστική, με το υφαντό συχνά να παίρνει το ρόλο ενός προστατευτικού τείχους. Με το Nomadic Murals, η Μάρω Φασουλή δημιουργεί μια μνημειακή υφαντική σύνθεση πενήντα μέτρων από αλληλεξαρτόμενα μέρη τα οποία υφαίνουν ένα ανοικτό σύστημα νοημάτων που διαρκώς ανατροφοδοτείται, όπως άλλωστε και η ίδια η παράδοση.
Day, Αλέξανδρος Λάιος
Από το λυκαυγές μπλε του ξημερώματος μέχρι το βαθύ κόκκινο του ηλιοβασιλέματος, από το πρώτο πρωινό φως μέχρι το τελευταίο χρώμα που μπορεί να εντοπίσει το ανθρώπινο μάτι, από την ανατολή έως τη δύση, είκοσι διαφορετικά χρωματιστά φίλτρα θεάτρου, τυλιγμένα το κάθε ένα στον εαυτό του και τοποθετημένα σε διαγώνια κλίση σε διαφορετικά ύψη, αποτυπώνουν την ακούραστη, καθημερινή πάλη μεταξύ σκότους και φωτός. Η γλυπτική εγκατάσταση Day του Αλέξανδρου Λάιου, αποτυπώνει διαδοχικούς χρωματισμούς από διάφορα στάδια της ημέρας μετατρέποντας έναν διάδρομο πενήντα μέτρων σε τεράστιο καλειδοσκόπιο, όπου φώτα και σκιές αποδίδουν φευγαλέα στιγμές και μνήμες από την ημέρα που μόλις πέρασε, σε ένα έργο το οποίο ενεργοποιείται με το φως.
Ο καλλιτέχνης ξεκινά με το λυκαυγές μπλε, δηλαδή το πρώτο πρωινό φως το οποίο αντιπαραθέτει με ένα ελάχιστα πιο φωτεινό, έπειτα ακολουθούν τα ζεστά φώτα του μεσημεριού και τέλος εκείνα της δύσης του ηλίου, με κατακλείδα το κόκκινο, που στην ουσία είναι και το τελευταίο το οποίο αντιλαμβανόμαστε, «το τελευταίο χρώμα στο φασματικό άκρο της ανθρώπινης όρασης.» Το έργο συνδέεται εννοιολογικά με σημεία και στιγμιότυπα του καθημερινού, επηρεάζοντας την αντίληψή μας για τον χώρο και τον χρόνο. Διασχίζοντας τον διάδρομο ο επισκέπτης διασχίζει τον προσωπικό του χρόνο νοηματοδοτώντας με έναν διαφορετικό τρόπο το πέρασμα της ημέρας.
Το έργο Day συνδέεται με την έννοια της ευζωίας ως η βιωματική σχέση ισορροπίας με το φυσικό μας περιβάλλον, και μάλιστα στην πρωταρχική του υπόσταση, αυτή του ζωοδοτικού φωτός. Η έμπρακτη εκδήλωση της έγνοιας και του ενδιαφέροντος μας προς την φύση, αναδιατυπώνονται ως η ανάγκη να ανοίξουμε τα μάτια μας στο φως του κόσμου και να μοιραστούμε αυτή την εμπειρία με τους άλλους γύρω μας. Ένας κόσμος χωρίς φως είναι ένας κόσμος χωρίς φροντίδα, και αντίστροφα.
Whispers travel and whisper to you again, Ami Yamasaki
Οι γλυπτικές εγκαταστάσεις της Yamasaki αποτελούν μέρος μιας πολυετούς ερευνητικής διαδικασίας η οποία εξερευνά τα νήματα που συνδέουν τους ανθρώπους με το περιβάλλον τους και κατ’ επέκταση με το σύμπαν. Εξοικειώνεται με ένα νέο χώρο ακούγοντας με προσήλωση και χρησιμοποιώντας μια προσωπική φωνητική τεχνική – ανάλογη με την τεχνική ηχοεντοπισμού (echolocation) που χρησιμοποιούν διάφορα ζώα, για να προσδιορίζουν τη θέση των αντικειμένων χρησιμοποιώντας τον
ανακλώμενο ήχο. Επομένως, με την χρήση «ακουστικών σκιάσεων», η καλλιτέχνιδα συλλαμβάνει τη μοναδική ηχητική ταυτότητα του εκάστοτε χώρου, την οποία στη συνέχεια «μεταφράζει» σε μια γλυπτική εγκατάσταση.
Κάθε τμήμα της εγκατάστασης, αποτελείται από πολλά «φτερά», κατασκευασμένα από εκατοντάδες χιλιάδες λεπτές λωρίδες χαρτιού κολλημένες μία προς μία – το αποτέλεσμα μιας σωματικά επίπονης διαδικασίας που διαρκεί μέρες. Παρατηρώντας από κοντά τις λεπτομέρειες των «φτερών», ο επισκέπτης αιχμαλωτίζεται από τους «ψίθυρους» των ιστοριών που δύναται να λέει το καθένα από αυτά. Αυτές οι ρέουσες φόρμες που μεταφράζουν την ακουστική του χώρου, αλλά και το ηχητικό τοπίο της γύρω περιοχής, δηλαδή του Αγίου Νικολάου, μας ωθούν να φανταστούμε τα μέρη όπου γεννήθηκαν αυτοί οι ήχοι και τις διαδρομές που ήδη έχουν διανύσει.
Αυτοί οι ανεπαίσθητοι ήχοι συνδέουν τους σημερινούς θεατές με τον φυσικό τους περίγυρο αναδεικνύοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο μια άλλη διάσταση της φροντίδας, την φροντίδα για τον βιωμένο τόπο της κατοίκησης, που είναι πάντα ενταγμένη στο ιστορικό της πλαίσιο. Η νοσταλγία για
έναν τόπο είναι συχνά η νοσταλγία για τα χρώματα, τα αρώματα και τους ήχους του. Η επιδιωκόμενη σχέση και η φροντίδα για το περιβάλλον βασίζεται πάντα στην αγάπη γι’ αυτές τις αμυδρές ποιότητες που τον συγκροτούν ως αντικείμενο φροντίδας. Η φροντίδα και το περιβάλλον, η φροντίδα και η κοινότητα, τόσο με την έννοια των κοινών χώρων όσο και της συλλογικής σκέψης και δράσης, φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλένδετες σε αυτό τον επαναπροσδιορισμό αυτής της έννοιας.
Επιμέλεια έκθεσης: Σωτήρης Μπαχτετζής, Γιώτα Δημητρίου
Τόπος: Minos Palace hotel & suites
Εγκαίνια: 17.06 | Μόνιμη έκθεση
Συμμετέχοντες Καλλιτέχνες: Μάρω Φασουλή, Αλέξανδρος Λάιος, Ami Yamasaki
