Η site-specific εγκατάσταση «4 Cents: On Show for 500 Years» ανατέθηκε στην εικαστικό Γεωργία Κοτρέτσος και προστέθηκε στη συλλογή του Ιδρύματος το 2018.
Ανάθεση έργου
H site-specific εγκατάσταση 4 Cents: On Show for 500 Years (2018) της Γεωργίας Κοτρέτσος (γ. 1978) πραγματεύεται με παιγνιώδη τρόπο θέματα περιβαλλοντικής ρύπανσης και συγκεκριμένα την επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος με πλαστικά απορρίμματα. Με την χρήση τεχνικής υγρού γυαλιού και ρητίνης η Γεωργία Κοτρέτσος μετατρέπει πραγματικές πλαστικές σακούλες σε συμπαγή αντικείμενα τα οποία στη συνέχεια περνούν από γαλβανοπλαστική χαλκού, διαδικασία βαφής και στιλβώματος. Τα μαύρα ανάγλυφα αντικείμενα σε σχήμα χρησιμοποιημένης πλαστικής σακούλας τοποθετούνται στη συνέχεια στη βραχώδη παραλία του ξενοδοχείου και μέσα στη θάλασσα δημιουργώντας ένα ιδιόμορφο μνημείο του χρόνου που περνά και ένα ακούσιο μουσείο ανθρώπινης απερισκεψίας και καιροσκοπισμού. Περίπου οκτώ εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων εισέρχονται κάθε χρόνο στους ωκεανούς, ενώ σύμφωνα με τη Greenpeace το 96% των σκουπιδιών στη Μεσόγειο θάλασσα είναι πλαστικά. Οι πλαστικές σακούλες που χρησιμοποιούν οι καταναλωτές για τη μεταφορά εμπορευμάτων και απορριμμάτων αποτελούν το ήμισυ των αποβλήτων στα νερά της Ελλάδας.
Η Γεωργία Κοτρέτσος είναι εικαστικός καλλιτέχνης, ερευνήτρια, καθηγήτρια καλών τεχνών και «θεατής κατ’ επάγγελμα» με έδρα την Αθήνα. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού καλών τεχνών από το Ινστιτούτο Τεχνών του Σικάγο στις ΗΠΑ και πτυχίου καλών τεχνών από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Durban στο KwaZulu Natal της Νότιας Αφρικής. Με το έργο της επικρίνει τις συμβάσεις της θέασης με το να μελετά, να προτείνει και να εξασκεί απελευθερωτικές και άναρχες προσεγγίσεις για την εξέταση της τέχνης σε μια προσπάθεια να υποστηρίξουμε ότι η θέαση συνδέεται πάντα με τον τόπο στον οποίο λαμβάνει χώρα, και ότι η χειραφέτηση του θεατή αποτελεί πηγή γνώσης. Μέσα από την ερευνητική πρακτική της, ενθαρρύνει θεωρητικές προσεγγίσεις σχετικά με το τι είναι γνώση και τον τρόπο παραγωγής της. Σημαντικό σημείο αναφοράς για το συνολικό έργο της Κοτρέτσος είναι η θεσμική κριτική, δηλαδή η διασύνδεση των δρώντων στον κόσμο της τέχνης με τους μηχανισμούς διάδοσης και υποδοχής της τέχνης (π.χ. ιδιωτικά ή δημόσια μουσεία και συλλογές). Επίσης, ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για πρακτικές κοινωνικά ενταγμένης τέχνης (socially engaged art), αν και η θέση της σε αυτό το θέμα είναι μάλλον η κοινωνική αποδοχή και όχι η ευρέως διαδεδομένη στρατηγική υπέρ της αλλαγής.
Το έργο 4 Cents: On Show for 500 Years μιλά για περιβαλλοντικά θέματα τα οποία είναι μέρος της καθημερινής μας ζωής. Τα 4 λεπτά του τίτλου αναφέρονται στο ονομαζόμενο περιβαλλοντικό τέλος που επιβάλλεται ανά τεμάχιο λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς εμπορευμάτων ή προϊόντων, ενώ τα 500 έτη στο χρονικό διάστημα που χρειάζεται το πλαστικό για να διαλυθεί στο νερό, δηλαδή το διάστημα που θα περνούσε ακόμη και αν σταματούσε η μόλυνση των θαλασσών σήμερα. Η εικαστικός κάνει αναφορά και σε παγκόσμιες εκστρατείες κατά της χρήσης πλαστικών, οι οποίες θα διασφαλίσουν ότι αυτή η «αρχέτυπη μορφή» της ύστερης νεωτερικότητας θα υπάρχει για τα επόμενα ογδόντα χρόνια, ενώ με την ολοκλήρωση της εκατονταετηρίδας, θα έχει βγει επίσημα από τη ζωή μας. Το 1960 το πλαστικό έκανε μια δυναμική είσοδο και γρήγορα εγκαθιδρύθηκε στον τότε εμπορικό κόσμο όταν εφευρέθηκε από τον Σουηδό μηχανικό Sten Gustaf Thulin. Σήμερα, η Σουηδία κατατάσσεται στην τρίτη θέση μεταξύ των πλέον φιλικών προς το περιβάλλον χωρών. Ενώ αυτό το ασήμαντο αντικείμενο είναι πλέον δαιμονοποιημένο, η μελλοντική του «ηρωική έξοδος» από τη ζωή μας θεωρείται πλέον ως υπόσχεση για κοινωνική βελτίωση.
Το έργο μας ζητά να αναλογιστούμε τι σημαίνει προσωπική μνήμη και παρακαταθήκη για το μέλλον στο πλαίσιο μιας κοινωνικής συνθήκης που αποθεώνει το τετριμμένο, απρόσωπο και εφήμερο. Τι σημαίνει ευθύνη αν δεδομένης της συνεχιζόμενης μόλυνσης το θαλάσσιο «μουσείο του μέλλοντος» θα αποτελείται πλέον από αυτά τα απορρίμματα που δεν ανήκουν σε κανένα προσωπικά αλλά σε όλους μας; Δεδομένου ότι τα αντικείμενα από μόνα τους δεν είναι ικανά να μεταφέρουν νόημα, τότε η απόκτηση συγκεκριμένης σημασίας έγκειται κυρίως στις κοινωνικές σχέσεις στις οποίες συμμετέχουν τα αντικείμενα. Η Κοτρέτσος λαμβάνει αυτό το ασήμαντο αντικείμενο ως έναυσμα για να διερευνήσει τη σχέση μας με την υλική μας κουλτούρα εν γένει και τον τόπο της γλυπτικής (που συχνά αναφέρεται στο κοινότοπο) σήμερα.
Επιμέλεια έκθεσης και καταλόγου: Σωτήρης Μπαχτσετζής
Τόπος: Minos Beach art hotel, Άγιος Νικόλαος, Κρήτη
Διάρκεια: Μόνιμη έκθεση | Ανάθεση έργου | Εγκαίνια 01.07 2018
Συμμετέχοντες Καλλιτέχνες: Γεωργία Κοτρέτσος
